English
Có một cách để hiểu về năng lượng học trong thảo mộc, đó là thông qua vị của chúng. Rất lâu trước khi con người có thể xác định được từng phân tử riêng rẽ, các nhà thảo dược học đã dùng giác quan của mình để hiểu và phân loại thảo mộc làm thuốc. Khái niệm mùi vị được phát triển rực rỡ nhất trong Đông y của Trung Quốc và Ayurveda của Ấn Độ. Năm vị trong thuyết Đông y của Trung Quốc là cay (hăng), mặn, chua, đắng và ngọt. Ayurveda cũng xác nhận năm vị tương tự, cùng với chát là vị thứ sáu.
HĂNG
Các loại thảo dược vị hăng thường nóng và cay. Chúng thường được dùng để đánh thức các giác quan và giúp mọi thứ vận hành. Chúng rất lý tưởng cho những người có xu hướng bị lạnh, ẩm hoặc uể oải, do có thể tăng lưu thông máu và mang hơi ấm từ trung tâm cơ thể tới tứ chi. Mặc dù về liều lượng thì chỉ nên dùng ít một!
Các bạn sẽ thấy rất nhiều thuộc tính nóng trong nhóm thảo dược vị hăng. Uống thử một ngụm trà từ ớt cayenne sau khi uống trà hương thảo bạn sẽ thấy sự khác biệt lớn. Vị nóng từ cayenne thường buộc cơ thể bạn phải có những biện pháp làm mát như toát mồ hôi.
Thực ra, hầu hết các loại thảo mộc làm thức ăn thông dụng của chúng ta đều được liệt vào vị hăng. Rất nhiều thảo dược đã trở thành một phần trong cách nấu nướng truyền thống của chúng ta, vì chúng không chỉ ngon miệng mà còn hỗ trợ sức khỏe nữa.
MẶN
Các loại thảo dược mặn giàu vitamin và khoáng chất. Chúng đều giàu dinh dưỡng và được coi là những loại dược bổ dưỡng và giống thức ăn nhất.
Hẳn các bạn sẽ nghĩ chúng có vị của loại muối hạt thông thường. Tuy nhiên, trong thảo dược học, “mặn” của thảo mộc chỉ có nghĩa là giàu các vi chất dinh dưỡng; chúng có vị của các vi khoáng thay vì vị mặn chát.
Thảo dược thuộc danh mục này có tác động đến chất dịch trong cơ thể bạn. Một số lợi tiểu, hỗ trợ bài tiết nước tiểu; các loại khác có liên quan đến bạch huyết, giúp tuần hoàn dịch bạch huyết.
Thảo dược thuộc vị mặn gồm có rong biển, rơm yến mạch, violet và cỏ tinh thảo.
CHUA
Từ “chua” có thể khiến bạn phải nhăn mặt trong lúc tưởng tượng ra cảnh cắn vào một quả chanh. Tuy nhiên, cũng như với từ mặn, vị chua trong thảo dược học thường có nghĩa nhẹ nhàng hơn. Hầu hết hoa quả và các loại thảo mộc chát đều được phân loại là chua.
Thảo dược chua kích thích tiêu hóa và làm giảm viêm. Về mặt năng lượng học, chúng thường có thuộc tính mát, nhưng không triệt để. Vì nhiệt động lực của chúng gần với loại trung gian hơn, nên hầu hết mọi người đều có thể hiểu tiêu thụ các loại thảo dược này hàng ngày.
Nhiều loại thảo mộc trong nhóm này giàu chất chống oxy hóa. Tuy nhiên dù đã có nhiều bài báo nhấn mạnh tác dụng bảo vệ của các chất chống oxy hóa, cũng có nhiều nghiên cứu cho thấy việc hấp thụ chất chống oxy hóa qua thực phẩm chức năng không mấy tác dụng. Lý tưởng nhất vẫn là tìm đến loại chất chống oxy hóa ở dạng nguyên thể của chúng, và thảo dược chua là cách hoàn hảo để làm việc đó.
Rất nhiều loại thảo dược chua cũng có một tác dụng quan trọng khác nữa: chúng có tính chát, vốn là vị thứ sáu theo Ayurveda. Tôi nghĩ chát là một cảm giác trên đầu lưỡi nhiều hơn hơn là vị. Nếu bạn từng cắn một quả chuối xanh hoặc uống một cốc trà đặc, bạn sẽ cảm thấy vị chát. Dù nó thường được mô tả là cảm giác se trong miệng, thực ra các loại thảo dược chát làm các mô niêm mạc se lại khi tiếp xúc. Việc làm se tế bào này sẽ giúp ích trong các trường hợp lợi chảy máu hay bị sưng, cổ họng bị sưng, giúp làm lành vết thương và chữa những chứng giải phóng quá đà như chảy nước mũi.
NGỌT
Thảo dược ngọt có đặc tính nuôi dưỡng và tăng cường. Chúng có thể khôi phục các mức năng lượng và điều chỉnh hệ miễn dịch. Nhưng trước khi mơ về những loài thảo mộc ngọt như mía đường, tôi cần cảnh báo rằng vị ngọt trong thảo dược học không giống như ghé thăm một cửa hàng kẹo. Thực tế, lần đầu bạn nếm thử các loại cây này, bạn sẽ không hề nghĩ chúng ngọt ngào gì cả.
Một vài loại thảo dược ngọt không có vị ngọt nổi bật nhưng vẫn được xếp vào loại này, vì chúng có đặc tính tăng cường và nuôi dưỡng. Ví dụ, hầu hết các loại thảo dược adaptogen đều tính là thảo dược ngọt. Thảo dược adaptogen được dùng để tăng cường sức khỏe nói chung ở những người có biểu hiện mệt mỏi hoặc suy nhược. Chúng cũng có thể điều chỉnh các phản ứng trước căng thẳng, giảm bớt các biểu hiện tiêu cực của một người bị căng thẳng và cho họ cảm giác khỏe mạnh hơn, bớt bồn chồn trước khó khăn trong cuộc sống.
Vì các biểu hiện tiêu cực của sự căng thẳng có tác động rất rộng, những loại thảo dược này cũng có thể hỗ trợ sức khỏe của bạn theo nhiều cách. Chúng giảm nhẹ các chứng viêm nhiễm, một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh mãn tính, Chúng có thể giúp bạn ngủ sâu vào ban đêm, từ đó làm bạn tỉnh táo và tràn đầy năng lượng lúc ban ngày. Chúng cũng có thể điều chỉnh hệ miễn dịch của bạn, có nghĩa là ít bệnh tật hơn và thậm chí có thể là nhiều khả năng ngăm chặn bệnh ung thư hơn.
Vài thảo dược ngọt có thể hơi ấm hoặc hơi ẩm, nhưng hầu hết đều mang năng lượng trung gian. Con người nhìn chung có thể dùng các loại thảo dược này dù cơ địa của họ thuộc loại nào.
ĐẮNG
Các thảo dược đắng kích thích tiêu hóa và thường có tác dụng làm mát và làm khô, do đó giúp điều chỉnh tình trạng viêm nhiễm. Cũng có rất nhiều thảo dược loại này đóng góp quan trọng cho sức khỏe lá gan.
Trong một cuộc tỉ thí mức độ yêu thích giữa năm vị, tôi cá là vị đắng sẽ không chiến thắng, thực tế, chúng ta có thể nói đó là vị bị nhiều người ghét nhất. Ngay cả tiếng nói của chúng ta cũng coi nó là đại diện của mối quan hệ tương phản: sự thật cay đắng, nước mắt cay đắng, tính cay nghiệt. Tuy nhiên trong thảo dược học, đắng lại là vị quan trọng và phổ biến nhất.
Các nhà thảo dược học thường nói rằng rất nhiều vấn đề về tiêu hóa là do “hội chứng thiếu hụt chất đắng”. Thuật ngữ này do nhà thảo dược học James Green đặt ra và nhắc tới việc thiếu hụt vị đắng trong thực đơn của chúng ta. Bằng cách nỗ lực hết sức để loại bỏ vị đắng ra khỏi các loại rau củ, chính chúng ta đã gây bất lợi cho mình! Vị đắng là một phần quan trọng trong quá trình tiêu hóa.
Cơ thể bạn vẫn tiếp tục nhận ra vị đắng rất lâu sau khi nó chạm vào lưỡi. Đó là vì khắp cơ thể ta đều có các cảm biến với vị đắng ấy, bao gồm cả bộ máy tiêu hóa và thậm chí cả lá phổi.
Hành động nếm thử một thứ có vị đắng, dù nhỏ nhất cũng kích hoạt toàn bộ hệ tiêu hóa. Vị này khiến bạn chảy nước miếng, một trong những bước đầu tiên của quá trình tiêu hóa. Nó cũng giải phóng các emzyme dạ dày giúp tiêu hóa protein (ngoài những thứ khác) và kích thích tạo mật, giúp bạn tiêu hóa chất béo. Những gì vị đắng có thể làm cho quá trình tiêu hóa của bạn đều rất tuyệt vời.
Cùng với nhiều nhà thảo dược học khác, tôi tin tưởng rằng tất cả mọi người đều có thể hưởng lợi từ việc thêm vị đắng vào cuộc sống. (Như đã nói, khá nhiều vấn đề về tiêu hóa phổ biến của chúng ta đều là do sự thiếu hụt này.) Thực tế, tôi còn khuyến nghị mọi người thêm vị đắng vào mọi bữa ăn của mình.
Năng lượng học của vị đắng có tính chất làm mát và khô, khiến nó tương hợp tuyệt vời với những người thường nóng và ẩm. Tuy nhiên, vị đắng cũng có thể hữu ích cho mọi loại cơ địa, đặc biệt là nếu được kết hợp với các thảo dược khác. Trong cuốn sách này, và trong rất nhiều hỗn hợp mà bạn sẽ tìm thấy, thảo dược đắng thường được dùng chung với các loại thảo dược nóng và hăng để cải thiện hương vị và gia tăng các tính chất làm ấm.
Trích Năng lượng sống từ thảo dược.